Değiş Tokuş
Diyarbakır’dan Lütfü İrdem, İstanbul’dan GAPO ve İzmir’den No 238 iş birliğinde, Kültür için Alan desteğiyle gerçekleşen ‘Değiş Tokuş’, fotoğrafçıların seyahat etmeden birbirlerinin şehirlerinde, birbirlerinin yerine, birbirleri için ve birlikte üretim yapacağı; uzaktan ve kolektif üretim pratiğinin beraberinde getireceği yaratıcı çözümlerin araştırılacağı; editörlük/mentorluk oturumları, değiş tokuş kavramı etrafında şekillenen genel katılıma açık seminerler ve katılımcılara yönelik özel seminerlerden oluşan; üretilen işlere yer verecek bir web sitesi ve basılı bir yayınla sonuçlanacak bir proje.
Kültür için Alan’ın faaliyet gösterdiği şehirler ve komşu şehirlerinin tümünden (İzmir, Manisa, Aydın, Balıkesir, Gaziantep, Kilis, Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Muş, Bingöl, Elazığ, Adıyaman) başvurulara açık olan ‘Değiş Tokuş’un ilk aşamasına İzmir, Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa'dan seçilen 20 isim şöyle:
Alp Şeker (İzmir), Aslıhan Güçlü (İzmir), Aylin Kızıl (Diyarbakır), Aynur Tıkıroğlu (İzmir), Ayşegül Kaycı (İzmir), Cemre Fidan Tüzün (İzmir), Eyhan Çelik (İzmir), Fatma Çelik (Diyarbakır), Gözde Yenipazarlı (İzmir), Gülistan Kenanoğlu (İzmir), Hatice Seyfioğlu Çelik (Mardin), Hazal Ocak (İzmir), Hicret Ayaz İpek (Mardin), İmran Atasal (Mardin), Mehmet Ali Kılıç (Şanlıurfa), Merve Güçlütürk (İzmir), Nilay Uluğ (İzmir), Nurcan Alpınar (Mardin), Şevda Tuğrul (Diyarbakır), Volkan Demirel (Diyarbakır)
Proje koordinatörleri: Lütfü İrdem (Diyarbakır), Serdar Darendeliler (GAPO, İstanbul), Sinan Kılıç (No 238, İzmir)
Proje editörleri: Refik Akyüz, Serdar Darendeliler
Değiş Tokuş Konuşmaları:
18 Haziran Cuma 20:30 Meltem Şendağ - 'Dijital Platformlar Üzerinden Armağan Ekonomisi'
25 Haziran Cuma 20:30 Aslı Iğsız - 'Nüfus Mübadelesi: Demografik Mühendislikten Kültür Kavram ve Politikalarına'
2 Temmuz Cuma 20:30 Eda Yiğit - 'Prekaryanın Görünmeyen Özneleri: Pandemi Döneminde Sanatçılar'
9 Temmuz Cuma 20:30 Elif Demirkaya - 'Armağan Dolaşımı, Tohum Sermaye ve Paylaşım Kültürü'
16 Temmuz Cuma 20:30 İpek Çınar - 'Üretim, Dayanışma ve Öğrenme Alanı Olarak Kolektif Yapı'
Neden ‘Değiş Tokuş’?
Pandemiyle birlikte gelen seyahat kısıtlamaları nedeniyle değil ülkeler ve şehirler arasında, şehir içinde bile bir yerden bir yere en güvenli şekilde nasıl gidebilirizi düşünür olduk. Fiziksel olarak bir araya gelemeyince, kişisel ve profesyonel amaçlarla -ilk başlarda hoşumuza gitse de giderek gönülsüzce- ekranların başında daha çok zaman geçirir olduk. Peki bu istenmeyen seyahat kısıtlamaları ve sanal temas, uzaktan ve kolektif sanatsal üretime, yani düşünsel, sanatsal ve beceriye dayalı bir değiş tokuşa kapı aralayabilir mi? Bir sanatçının başka bir sanatçının işinde ağırlıkla uygulayıcı rolü üstlenmesi ne kadar mümkün olabilir? Veya tam tersi, kendi işinin üretimini başka bir sanatçının ellerine teslim etmesi?
Bu gibi sorulardan yola çıkan ‘Değiş Tokuş’ kapsamında katılımcılar, herhangi bir şehirlerarası seyahatte bulunmadan, hem partnerleri aracılığıyla onların şehirlerinde hem de partnerleri için kendi şehirlerinde proje üretecek. Birinde ağırlıkla ‘fikir sahibi/sanatçı/yaratıcı göz’ olarak diğerinde ise ‘yaratıcı uygulayıcı/kameraman/mekanik göz’ olarak.
Yöntem olarak değiş tokuşu temel alan projede üretim yapılacak konular ve kavramlar, yürütülecek toplu oturumlardaki tartışmalarla şekillenecek. Kimi çalışmalar katılımcıların kendi şehirlerinde daha önceden yaptıkları bir çalışmanın diğer şehre adapte edilmiş versiyonu olabilecekken kimileri de üretim yapmak istedikleri şehrin sosyal, kültürel, politik veya coğrafi özellikleriyle ve partnerlerinin yönlendirmesiyle şekillenen çalışmalar olacak.
‘Değiş Tokuş’ ile ne amaçlanıyor?
-
Fiziksel paylaşımların azaldığı bir dönemde uzaktan sanatsal, düşünsel ve beceriye dayalı bir değiş tokuşun imkânlarını araştırmak.
-
Katılımcıların, hem editoryal hem de üretim desteğiyle 2 güncel iş üretmesine zemin hazırlamak ve bu işleri çevrimiçi ortamlarda daha geniş kitlelere ulaştırabilmek.
-
Fotoğraf gibi -özellikle üretim aşamasında- bireyselliğin ağır bastığının kabul edildiği bir sanat dalında işini bir başkasının yaratıcılığına teslim ederek (ve tam tersini yaparak) kolektif üretimin sınırlarını zorlamak.
-
İhtiyaçları doğrultusunda şekillenecek seminerler ve editörlük programıyla katılımcıların sanat pratiklerini geliştirmek.
‘Değiş Tokuş’ neden tüm Kültür için Alan şehirlerine ve komşu şehirlerine açık?
Şehirler arasında herhangi bir seyahat olmayacağı, tüm oturumlar çevrimiçi gerçekleşeceği, tematik olarak belirli şehirlere odaklanılmadığı, her şehirden bir katılımcı seçilmesi zorunluluğu olmadığı için çağrıyı Kültür için Alan’ın faaliyet gösterdiği şehirler ve komşu şehirlerinin tümüne açık yaptık. Yani İzmir, Manisa, Aydın, Balıkesir, Gaziantep, Kilis, Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Muş, Bingöl, Elazığ veya Adıyaman’da ikamet ediyorsanız, ‘Değiş Tokuş’a başvurabilirsiniz.
'Değiş Tokuş'a başvuruların tüm Kültür için Alan şehirlerine açık olmasındaki ilk amaç, İzmir ve Diyarbakır gibi yoğun sanat ve proje üretiminin olduğu şehirlerin dışındaki isimlere de bir fırsat tanıyabilmek ve yeni isimleri keşfetme isteğimiz.
Diğer bir amaç ise değiş tokuş kavramının doğasına uygun olarak şehir çeşitliliğine paralel bir şekilde proje konularının çeşitliliğini de artırmak.
‘Değiş Tokuş’ nasıl işleyecek?
I. Başvuru süreci ve 20 katılımcının belirlenmesi: İlk aşamada, Kültür için Alan’ın faaliyet gösterdiği şehirler ve komşu şehirlerinden başvuru kabul eden açık çağrı aracılığıyla 20 isim belirlenecek. Açık çağrıya başvuracaklardan istenenler ise şöyle:
-
Değiş Tokuş’a neden katılmak istenildiğine dair kısa metin (niyet mektubu)
-
Değiş Tokuş’a seçilinirse başka bir şehirde nasıl bir çalışma yapmanın öngörüldüğüne dair kısa bir metin
-
Sanatsal anlamda ilgi duyulan veya üretim yapılan konular
-
Kısa biyografi
-
Bugüne kadarki tematik çalışmalar/serilerden örnekler içeren bir portfolyo ve portfolyodaki çalışmalar/serilere dair açıklayıcı kısa metinler
Proje koordinatörleri, başvuru formundaki sorulara verilen yanıtlar, biyografiler ve gönderilen portfolyolara dayanarak, kadın erkek dengesi, şehir dağılımı ve farklı üretim tarzlarını da göz önünde bulundurarak 20 kişilik kısa listeyi belirleyecek. Bu noktada tek bir kritere değil tüm kriterlere hep birlikte bakılarak bir seçim yapılacak.
II. Tanışma oturumları ve 12 asıl katılımcının belirlenmesi: İlk aşamada seçilen 20 isim, birbirlerini daha yakından tanıyacakları ve proje sürecinde kimlerle birlikte çalışabileceklerine dair fikir sahibi olacakları çevrimiçi tanışma/tartışma oturumlarına katılacak. Tanışma oturumlarında katılımcılar, öncelikle bugüne dek yaptıkları işlerin sunumunu yapacak, bu projeye neden katılmak istediklerini ve nasıl bir proje fikirleri olduğunu diğer katılımcılarla paylaşacak. Bir ay içerisindeki 3 toplu buluşmadan oluşan oturumlar sonunda katılımcılar, ikişerli gruplar olarak, neden birlikte çalışmak ve hangi konulara odaklanmak istediklerine dair bir proje önerisinde bulunacaklar. Sunulan öneriler arasından koordinatörler tarafından 12 sanatçı (6 sanatçı ikilisi) belirlenecek.
III ve IV. Üretim aşaması ve mentorluk/editörlük programı: Eşleşmeleri takiben 12 sanatçı (6 sanatçı ikilisi) ilgi alanları, teknik becerileri ve partnerlerinin şehrine dair meraklarıyla şekillenecek projelerini üretmeye başlayacaklar. Katılımcılar, herhangi bir şehirlerarası seyahatte bulunmadan, hem kendi şehrinde partnerinin yapmayı planladığı projenin üretilmesine bizzat aracılık edecek (mekanik göz) hem de partneri aracılığıyla diğer şehirde bir proje üretecek (yaratıcı göz). Kimi çalışmalar katılımcıların kendi şehirlerinde daha önceden yaptıkları bir çalışmanın diğer şehre adapte edilmiş versiyonu olabilecekken kimileri de üretim yapmak istedikleri şehrin sosyal, kültürel, politik veya coğrafi özellikleriyle ve fikir alışverişleri ile şekillenen çalışmalar olacak.
Bu aşamada proje fikirlerinin ve kavramların tartışılmaya devam edileceği, üretim süreçlerinin nasıl yürütüleceğinin belirleneceği, belirli aralıklarla üretimlerin değerlendirilip katılımcıların yönlendirileceği ve üretilen işlerin edit edilip sunuma hazır hale getirileceği, Refik Akyüz ve Serdar Darendeliler’in yürütücülüğünde toplu ve bire bir, kapalı çevrimiçi mentorluk/editörlük oturumları düzenlenecek.
V. Genel katılıma açık seminerler: Ekonomi, psikoloji, sanat veya sosyoloji gibi farklı disiplinlerden isimler, projenin çıkış noktası ve üretim yöntemi olan değiş tokuş kavramını ele alan, genel katılıma açık çevrimiçi seminerler verecek.
VI. Katılımcılara yönelik seminerler: Katılımcı 12 sanatçının tanışma oturumlarında dile getirdikleri ihtiyaçlar, eksikler ve kavramsal tartışmalarda altı çizilen konular ile şekillenecek kapalı oturum seminerler düzenlenecek. Bunlar “fikirden sunuma bir fotoğraf projesi üretmek”ten “kenti deneyimleme aracı olarak psikocoğrafya”ya uzanan çeşitlilikte, konunun uzmanı fotoğrafçılar ve kültür profesyonelleri tarafından verilecek çevrimiçi seminerler olacak.
VII. 'Instagram Takeover'lar: Proje sanatçıları, çevrimiçi sergiye dek olan süreçte, projeye özel bir instagram hesabı üzerinden, gerçekleştirmekte oldukları üretimlere ve ilham kaynaklarına dair paylaşımlarda bulunacaklar. Böylelikle projenin instagram hesabı da aktif bir sergi/paylaşım alanına dönüştürülecek.
VIII. Web sitesi: Sanatçıların proje kapsamındaki üretimleri ve değiş tokuş kavramı üzerine akademisyenlerin kaleme aldığı metinler, projeye özel bir web sitesinde yayınlanacak.
IX. Sanatçı Konuşmaları: Web sitesinin çevrimiçi olmasını takiben, sanatçıların ürettikleri işleri anlatacakları ve üretim süreçlerini/deneyimlerini aktaracakları sanatçı konuşmaları düzenlenecek.
X. Basılı yayın: Proje kapsamında üretilen işlerden bir seçki, basılı bir yayında bir araya getirilecek. Projenin çıkış noktası olan değiş tokuş kavramına fiziksel olarak da bir gönderme içeren bu yayın, farklı şehirlerdeki fotoğraf kurumlarına ve kültür profesyonellerine gönderilecek.
‘Değiş Tokuş’un detaylı takvimi nedir?
5 Mayıs-6 Haziran 2021 Kültür için Alan’ın odaklandığı İzmir, Diyarbakır, Antep ve komşu şehirlerinde yaşayanlara yönelik açık çağrının yapılması, başvuruların alınması ve 20 katılımcının belirlenmesi
9 Haziran 2021 İlk aşamaya seçilen 20 katılımcıyla iletişime geçilmesi
13 Haziran-10 Temmuz 2021 Tanışma programı kapsamında 20 katılımcıyla 3 toplu oturumun düzenlenmesi, program sonunda ikişerli gruplardan önerilerin alınması ve buna istinaden asıl 12 katılımcının belirlenmesi
18 Haziran-16 Temmuz 2021 Genel katılıma açık çevrimiçi seminer ve sunumlar
10 Temmuz-30 Eylül 2021 12 katılımcı sanatçıyla yürütülecek toplu ve bire bir mentorluk/editörlük oturumları, projelerin üretim aşaması ve projelerin editlerinin sonlandırılması
30 Temmuz-30 Ağustos 12 katılımcı sanatçının ihtiyaçları, eksikleri, yapmak istedikleri projeler doğrultusunda şekillenecek konularda düzenlenecek kapalı oturum seminerler
1 Ağustos-1 Kasım 2021 Sanatçıların gerçekleştireceği Instagram takeoverlar
1 Ekim-1 Kasım 2021 Üretilen işlere yer verecek web sitesinin tasarımı
Kasım 2021 Web sitesinin yayına girmesi
Kasım 2021 Proje sanatçılarının üretimlerine dair sunumdan oluşan çevrimiçi buluşma
Kasım 2021 Basılı yayın tasarımı ve üretimi
Kasım 2021 Basılı yayın lansmanı
Sorularınız için bize yazabilirsiniz: gapo@gapo.org